Injili Ni Shina?

Nobulayi okhulola mbu obukule isa ya okhulinga likhuwa lya indakano. Aundi waria tsidini. Okutsia khu kanisa, okhukhola emisango, okhulonda emima. Khandi khunyala okhwiyama nnawe. Indakano yechesinjia mbu nyasaye yamenya khu emioyo chia abasatsa nende abakhasi abauliranga likhuwa lilie. Tsimima tsia kenyekhana khulonde indakano yabola obulayi, khandi ne tsinditi muno. Okhubatiswa khu amatsi nde khulia lisa bo buli liwiki, nu khupaba Yesu, tsimima tsibiri etso netsikhongo.
Nomba olisa omundu sa owenya nga nyasaye khu obulamu bubwe, ne shuwenya okhu manya amanji khu nyasaye. Likhuwa lino nelia toto, khu abanji befwe abasomanga likaratasi lia idini, nende okwechesia amakhuwa ka indakano, nomba okhuloma loma khu likhuwa wa nyasaye. Nobulayi mbu khwamanya mbu nyasaye alo. Kalo amakhuwa amanji aka kenyekhana mbu khumanye nukhusoma likhuwa lilie khu indakano. Khunyala khumumanya nende okhunyola tshihabi khu plan tsitsie khunyanga tsitsa. Eshitabu esho shiandikwa nende roho mtakatifu yakhonya abandu abandika indakano, shiabulkana nende efitabu findi, sholola neshilayi shia okhusoma.
Nomba oparanga mbu wamanya indakano yosi. Wamala okhulola indakano, noshilinga, lakini nobolasa akatoto. Shiro eshindu shibulao. Shiro eshindu mbu waria tsinyanga tsitsa, nende okhuria tsinyanga tsio omwisho, okhufuana nende imbwa imali ilondonga abasatsa nende abakhasi abanji mpaka khu efilindua. Lakini khu ewe khunyala okhubola mbu tema kho khandi, aundi amakhuwa ka abandu babolanga khu indakano kankhuyasinjia, soma sa indakano omwene.
Nomba ololanga obukristo shinga eshindu shiri nende eshifune, nomba eshindu shia akhubaira khutsinyanga. Nomba eshindu shia okhusanga lira.
Nomba itadni yindi khumuanda ekhuyiranga khushirindwa ifuanana, obulamu nobwimbi kitimana shonyala okhuba nende obwiyango yokhuhola efindu finyala okhukhu khonya, nyanga yindi olikhon bwa khu shirind wa, olumbe iliba ikhubule. Bulano soma indakono mana obulire obulayi, bukula sa obwiyangu butiti mana obulire ngala ibola. Bulano enyala okhubola mbu injili ni shina?

Bulano ikula indakano yiyio imbya eya Matayo 1:1. Endi ndie ngala Matayo achaka okhubola mbu injili ni shina? Khusoma mbu:-
Eshitabu shia olukhuyia lua Yesu Kristo, omusiani wa Daudi, omusiani wa Ibrahim. Shikali ngala khupar renje. Abolanga mbu Yesu yebulwa nende Daudi nende Ibrahim. Kho khu Matayo injili yachaka endi, Paulo Yesi yalola sa endi, linga kho Abagalatia 3:8.
Khandi likhuwa lia nyasaye lia lola mbu nyasaye alikhonya abali nende obuiyami, eya kambua injili nishiri khu Ibrahim. Nibola mbu khuyue efialo fiosi firi nyola tsihabi.
Kho Ibrahim yalakwa injili. Nie ngala Paulo abola. Nu khunyala okhumanya eshindu shia nyasaye yalaka Ibrahim. Khunyala okhumanya mbu injili ni shina. Kho khutsie khandi khu indakand ya khale, khulole mbu nyasaye yabolera Ibrahim shina, khutsie khu Genesis, eshitabu ya okhuranga eya indakano, Genesis 17:8.
Khandi ndili khuesia ewe, nende imuo yiyio eshialo woli omucheni, eshialo shiosi shia, Kanaan, khu tsinyanga tsiosi, nendi ba nyasaye wabo.

Kho Ibrahim yabolurua mbu alimenya khushialo nende abana bebe, tsinyanga tsiosi ne liparo lirulanga khu indakano ya khale. Manya mbu likhuwa lilayi lia indakano lifuanana, inyala okhuba endie? Tsia khu Genesis 22:17,18.
Khu tsihabi endi khua,khandi okhuibula okbula shinga tsingini ngini tsia mwikulu.
Khandi shinga omuyeshe kuli khu nyanza. Khandi imuo yiyio ilibukula eshiribua, ya abasuku. Khandi khu imuo yiyio, efialo fiosi firi nyola tsihabi, shichira waria likhuwa lianje.

Ibrahim yali anyole omusiani wuli yesia efialo fiosi tsihabi. Bulano injira indayi eya okhumanya amakhuwa ke indakano nokhulola shinga ibolanga nende okhushukhasia amakhuwa. Amakhuwa ka khusombe kali khu indakano imbiya, khu ifikhole fia Abarumii 3:25,26. Khutsie khulole ngala indakano ibola.
Muli abana ba abanabii khandi abana ba ngala nyasaye yalomaloma nende, basefwe khu Ibrahim. Khu imuo yiyie abandu bosi bomushialo bali nyola tsihabi. Ne nyasaye yesie Yesu obulamu niyakhafua, namuruma okhur, erira tsikhabi, nende okhushukhasia abandu balekhe okhukhola efindu efubi.
Kho imuo ya Ibrahim ni wina? Yesu, tsihabi tsibe tsia Yesu alirebba abasatsa nende abakhasi bo mushialo yosi. Tsikhabi tsia okhubereba nende okhuon bwa, khutsie muno khu Abagalatia 3:16.
Bulano Ibrahim nende imuo yiyie yalakua efindu, shiabola ta, khu imuo, ya abanji, lakini eya ndala khu imuo ni Yeso.
Kho imuo ya Ibrahim yali omundu mulala, Yeso, lakini omundu mulala anyala okhuba abandu abanji shinga tsingini ngini tsia mwikulu, lekhu khusome Abagalatia 3:27-29.
Ngala abanji benu bamala okhubatiswa khu Yesu, bafwala Yesu Kristo abulao omuyahudi nomba omu greek, khuboyua Yesi ibulao. Kata omusatsa nomba omukhasi abulao. Muli eshindu shilala khu Yeso Kristo, ni muli abayesu khane muli imuo ya Ibrahim khandi muli nyola efindu fya Ibrahim yalakua.
Kho aba batisua bonyene khu Yesu bali nyola tsikhabi tsia Ibrahim yalakwa, tsikhabi tsia okhumunya muno khusialo khuno. Nukhuenya okhumenya mpaka khubatisbwe, Paulo yabola mbu obusubiri bobwe nobusibiri bwa Israel, (efikhole fya Abarume 28:20) ngala yafua, okhufua ya obusubiri yiyie, obusibiri bwa Israel okhubatisbwa ni shina? Shiri okhu tsuha amatsi khumurue ta, indakano imbiya yandikua khu lugriki. Kho likhuma mbu okhubatiswa, shifune shia okhubatiswa nu okhura khumatsi mukari. Ifuana nga imeli yitsia asi khumatsi nomba okhushukhasia ingubo obukondo lingakho Matayo 3:13-16. Mana Yesu yavula Gali’laya natsio Jordan khu Yohana abatisbwe, lakini Yohana yahaya, shichira yenya mbu Yesu amubatisie ne khandi atsia mbu Yohana amubatisie. Mana Yesu namukalisia mbu, khola sa isa yino nana ifundu fiosi fitsa okhuikasia. Nana Yesu nabatisubwa mana navula khumatsi. Nana nwikulu ni ikukha nana amani ka ayasaye neyetsa shinga likuku, nitsia khuye.
Yesu yatsia asi khumatsi mana narula khumatsi. Yabatisbwa shinga omundu omukhongo shiyali omuana tawe. Shiba tsukha amatsi khumu bue tawe, yabebwe khumatsi, ne kachira yabatisbwa khumwalo. Yesu yabatisbwa, fuesi khubasbwe. Okhubasbwa khumatsi nende okhuchingukha ikulu, eshifune ne okhufua nende okhunyola obulamu bwa Yeso. Kho okhufua hwa Yesu nende okhunyola obulamu no bwefu, kho nukhubatisbwa mpaka khuinbjisbwe khumatsi, shikali mbu batsukhe amatsi khumurue lingakho Abaroma 6:3-5.
Shumumanya mbu abanji befu babatiswe khu Yesu Krista, khua batsibwa khu khufua khukhue. Kho khuyabirua ninaye khubatiso, ne khandi nyasaye yamuesia obulamu fuesi khenha mbu, khuchende khu bulamu buyiaha. Fuesi khuarakua alala nende okhufua khua Yeso, fueso khulinyola obulamu nuhufua.

Nikachiranga nukhukhubolranga mbu obatisbwe, mana wiyame Yeso Kristo, khandi obatisbwe khu Yeso. Mana obe shinga Yeso. Kho khulinyola efindu fia Yeso yalakwa. Kho Yeso nacherera, nukhuakhafua alikhuesia obulamu mana alikhuyala, nanyola mbu khuamenya obulayi khulondana nende likhuwa lya nyasaye alikhuesia obulamu bwa tsinyanga tsiosi shinga ye. Kho bulano khulimenya tsinyanga tsiosi khu shialo shia nyasaye ano. Nomanyre mbu likhuwa lino ne lia toto, ne khane obulamu bulinende eshifune shiηia. Kata nikhuli nende tsitabu tsihongo lakini tsitsa okhuwua. Yeso nacherera yetsa okhuesia obulamu obuyia khandi bulawua tawe. Khu Yeso nende indakano obusubiri bulo. Obusibiri buli imberi kho tsitabu tsia munyanga nuno ne tsinditi.
Lakini inyala okhuba endie mbu omundu ulangwa mbu Yeso anyala okhuesia obulamu? Yeso nukhusunjiranga khuikulo, ne kachiranga mbu khubatisbwe khu khufua khukhue mana khandi khunyole obulamu, shichira yafuanana nende efue. Linga kho Abaebrania 2:14-18.
Ngala abana ni abanyuetsanga amatsai nende okhulia inyam, Yeso yesi yakhola endio. Kho afue mberi kho abiyie amani kohimbe, (eshishieno)
Khandi okhukhonya bosi abaria olumbe (okhufua) khutsinga tsiabo. Shiafuanana shinga malaika, lakini yali imuo ya Ibrahim. Khufindu fiosi fikasbue efia abasiani babo. Kho abe uli nende tsimbabasi khufuindu fya nyasaye. Akhole okhuwinjana nende nyasaye nubakhakhola efindu efibi. Yeso yesi yatemua, akhonyonga bosi abatemua.
Manya mbu eshishieno shiri isolo tawe, eshifune shishie ni obukhola obubi nokhufua (Abaroma 6:23). Lakini ano khusoma mbu eshishieno shiri nende amani kolumbe. Kamina mbu npaka khukhole sa obutinyu khula luana nende eshindu shilalol kha. Khu laini eya ekhumi nende tsine yesi ebola sa endio. Eshishieno yesi efuana sa shinga efue. Tsidini tsindi tsiechesinjia mbu khuli nende nyasaye tsitaru, mbu ulala wabo ni yeso, indakano shibolanga endio ta. Khulondana nende eshitabu shia abahebrania, kenyehana mbul khumanye yeso obulayi, yafuanana sa shinga efue. Omwandichi abola mara khane, yatemua shinga efue, efue. Khutemungua endie? Nende omubiri kuefue, linga kho eshitabu shia Jamesi 1:13-15.
Omusatsa alabolakho tawe natemwa nyasaye yatema, nyasaye shanyala okhutemwa nende eshishieno tawe, khandi nyasaye shanyala okhutema omundu, lakini omundu atemungua omuene nalekha okhuonda injira indayi. Noli omundu wokhu ikomba. Nokhola efikhole efibi efikhole efibi firebanga olumbe. Yeso yali nende obukondo chinga efue. Nyasaye shanyala okhutemua ta, lakini Yesu yatemua, abahebrani ibolayeso shiyali nyasaye omuene. Yeso yali omundu, omusiani wa nyasaye khu okhuibulwa imuo ya Daudi nende Ibrahimu khu Maria, ngala nyasaye shanyala okhuibulwa, lakini Yeso yebuulwa, nyasaye shanyala okhufua ne Yeso yafua, shukhunala okhulola nyasaye, ne Yeso yalolwa, khandi Yeso shialiho nashiri okhuibulwa. Yali omusiani wa nyasaye khuburura khu Maria, linga khu Luka 1:31-35:
Ne khandi olichinga munda wuwuo omuana olimulanga mbu Yeso. Aliba omukhongo. Ne khandi alilangua omusiani wa uli emukhulu, khandi nyasaye alimua oburuchi bwa samuana Daudi. Khandi alibuka khu inzu Jakobo khumiaka tsiosi, ne khandi oburuchi bubue shibuliba nende omwisho., mana Maria nabolura malaika mbu, Mana iliba endie? Shindamanya omusatsa tawe mana malaika namuboleba mbu boho mtakatifu ilikhunukha mana amani ka ukiikulu khufukha khandi shioli ibula shiri langua mbu omwana wa nyasaye.
Lola amakhuwa kosi eketsinyanga tsitsa aliba omusiani wa nyasaye, Maria alichinga khuinda yiyie, Yeso yachachira ano, kata kario nyasaye yali nende eya okhubeba Yeso okhubula khale, lola mbu Maria yalisa omukhasi sa, Yeso yali imuo ya Ibramim nende Daudi, Shichira nyina yesi yali imuo ya Daudi nende Ibrahim, ne khandi shiali sa omukhasi, ngala indakano yechesinjia mbu Yesu yali omsiani wa nyasaye ne khandi omusiani womundu, omusiani wa Daudi nende Ibrahim okhuburuba khu Maria. Khulutsi mbu Maria yali omukhasi sa, kho nu toto, shikali obubeyi. Nobulayi okhumanya likhuwa lia toto, shichira nuamina nikhukhonya khubulamu bubuo. Lingakho Abahebrania 4:15-16.

Shichira khubula omupatri wunyala okhuulira tsitabu tsiefue ne khaudi yatemua shinga efue, ne yabula amakoso. Khutsie obulayi khuburuchi eya neema, mana khunyole tsimbabasi, mana khunyole obukhonyi efise fya tsitabu.
Shichika yafuanana shinga efue, kho khunyala okhulama nukhuli nende obuatoto khu nyasaye okhuburuba khu Yeso, shukhuenya omundu omupatri. Ikanisa nomba omukambi mbu kho okhulama khuefu nyasaye yeyame. Lekha khulingekho amakhuwa ka khwakhabula.

1. Nyasaye numulala yenyene.
2. Yeso nomusiani wa nyasaye, ne shali nyasaye omuene ta. Shialiho nashiri okhuibulwa ta, yesi yatemua, khandi yalilo efindu fya eshialo, lakini shiakholakho amakoso yayinia obulamu bubue khuefue, nyasaye yamuesia obulamu niakhaufua shichira yabula amakoso.
3. Okhubatiswa khu Yeso khumaatsi khu abandu abakhongo fuesi khufua ninye.
4. Kho Yeso Kristo nacherera khushialo khuli nyola obulamu, mana khuyasbue mana: khunyole obulamu khu oburuchi bubwe, khushialo shino. Oburuchi obo bulifuana shinga eshialo shiali khumukunda kwa Eden, tsinyanga tsia nyasaye yalonga omundu, khandi obulayi muno. Tsitaabu tsiosi tsiri mushialo tsinyanga tsino shinga, efiye inzala, okhushinikha nende olumbe yene, tsiri wuera elala.
5. Nukhuakhafua shukhumanyanga eshindu tawe, eshifune shia “Hell” ni eshirindwa.

6. Omuoyo kufuitsanga, khualongwa nende olufu ne khandi khukalkha khulufui boho ntakatifu namani ko bulamu khuifue, nyasaye abukulanga nukhufua. Shukhumenyanga khunjira yindi nukhuakuafua.

7. Eshishieno nomufuano kwa amaparo mabii aka abandu, mpaka khuluane nunako. Shiri eshishieno khulira lindi ta. Nyasaye alinende amani 100%. Amani keke shikabetsanga alala nende aka eshishieno. Tsitabu tsiefue tsirula khu nyasaye, shitsirulanga khushishieno ta. Kho tsibetsanga nende efifune.

8. Nukhusoma indakano efuenyene khunyala okhunyola injira yatoto eya nyasaye.

Ekhusaba mbu olinge amakhuwa kano, ola bulukha ta mpaka omanye injili eya toto. Embara mbu witsa okhusoma omusomi buefue bua indakano eshikhaya, mana obatisbwe inyanga ndala khumatsi, mana oliba nende obusubire bua obulamu bulali nende omwisho. Abwene obulamu buliba indabi muno, ne khandi obulamu obo buli ambi okhuitsa. Eyo niye obusubiri buefue, nukhubatisbua khu Yeso, mana khumenye khuye, ekhubolranga kala mbu lingakho amakhuwa kano kala, shola bukulasa shinga idini sa nomba shinga eshindu sa shia wamanya.
Yandikwa nende
Duncan Heaster
Yashukhasibwa khulusungu nende Samuel Wanga Watako

Attachments

 • Luhya_What_is_the_Gospel.docx (18114 bytes)
change language settings suitable for 800x600 display use full page width
Available languages:
free bible basics